Een Baltische reis naar M. Tal (6 september)
(Noot redactie: Wijnand had dit artikel een jaar geleden ingezonden met als opmerking "alhoewel het eigenlijk iets voor de Schakelaar had moeten zijn". Het artikel is helaas blijven liggen, en in de tussentijd is er nog altijd geen Schakelaar verschenen ...)

Wie van mijn generatie schaakliefhebbers kan de in 1992 overleden Let Michail Tal vergeten, wereldkampioen schaken in 1960. Ik in elk geval niet.

Zonder ooit iets van zijn partijen te hebben begrepen (ter geruststelling: dat onbegrip geldt ook voor partijen van grote schakers als Arnold Rijken en Rob v.d. Plas) raakte ik toch geboeid, vooral door wat hij teweeg bracht in de schaakwereld. Zijn partijen werden door weinigen begrepen, zodat hem de eretitel "de tovenaar van Riga" ten volle toekwam.

Achteraf kon men haarfijn determineren waar Tal in de fout was gegaan, wat echter tijdens de partij zelf onmogelijk bleek. Tal zette het bord "in brand" en uit die toestand ontsnapten er maar weinig. Over het veelbewogen leven van deze tovenaar moet je in elk geval het artikel van Genna Sosonko gelezen hebben dat in het tijdschrift Matten nr 8 van 2010 werd gepubliceerd.

Zelf maakte ik deze zomer een groepsreis langs de Baltische staten. In die reis was gelukkig ook een bezoek aan Riga begrepen, de interessante en zeker niet onaardige hoofdstad van Letland. Ik vroeg me af of Michail Tal ook bij de hedendaagse Let tot de verbeelding spreekt. Op een vrije middag in Riga greep ik daarom bij het bezichtigen van een kleine souvenirmarkt mijn kans. Een vrouw van ca. 20 jaar in een stoffen-kraampje leek me een mooi slachtoffer, ongeveer zoiets als je een Nederlandse jongen in dezelfde leeftijdscategorie vraagt wat hij vindt van Coen Moulijn, de legendarische aanvaller van Feijenoord.

Zonder omhaal vroeg ik haar of en zo ja waar een monument van Tal in Riga te vinden viel. Uitnodigend had ik een plattegrondje bij de hand in het volste vertrouwen dat ze geen idee zou hebben over wie ik het had. Ik verwachtte min of meer dat ze hulp zou zoeken bij de naast haar opererende oudere dame om te vragen wie die Tal dan wel was. Dat pakte echter geheel anders uit. Zonder aarzeling greep ze naar de plattegrond en wees ze een parkje aan waar een 'statue' van Tal te vinden was.

Het parkje bevond zich op loopafstand van de souvenirmarkt, een niet al te opvallend stukje groen, tamelijk dichtbij het Vrijheidsmonument van Riga gelegen. Zonder veel moeite ontdekte ik het sculptuur. Ik was teleurgesteld. Het had op zijn graf kunnen staan, zo'n flatgebouw van grove blokken steen, de kop van een nog jonge Tal op de bovenverdieping. Niets dat herinnerde aan de magie die hem en zijn partijen omringde.

Niet alleen teleurgesteld, maar vooral ook verbaasd: op dat stenen flatgebouw stond slechts: "Mihails Tals".



Mijn verbazing betrof niet zo zeer de spelling van zijn naam. Maar waarom geen jaartallen van geboorte en overlijden en waarom geen beschrijving van zijn belangrijkste prestatie, dat wereldkampioenschap uit 1960. Toen ik al terug wilde lopen ben ik toch nog een keer om het beeld heen gelopen. En wat bleek: Op de achterzijde, op een minuscuul bordje (door mij nu uitvergroot op de foto gezet) stond de datum van dat wereldkampioenschap toch vermeld. Mijn Lets is helaas niet goed genoeg om de rest te kunnen vertalen, maar het heeft er de schijn van dat het geen extra informatie over Tal toevoegt. Waarom deze gebrekkige informatie over deze geniale schaker. Misschien een gebrek aan historisch besef ? De huidige generatie beseft mogelijk niet dat toekomstige generaties niets meer hebben met de naam Tal.



In het hierboven al aangehaalde artikel van Sosonko, meldt deze dat er ook geen straat, plein of steeg naar hem is genoemd. Laten we hopen dat de Letten nog tot inkeer komen! (Wijnand, 5 september 2013)